Almeriako Hispalus enpresak tomate hidroponikoen negutegi erraldoi bat jarriko du aurten Tuestan, Gaubea udalerrian. Besteak beste Euskal Herriko Hazien Sareak, BioAlaik, Bionekazaritzak, ASSEk, EhkoleKtiboak eta Ekologistak Martxanek osatutako Elikadura Jasangarriaren aldeko Mugimenduak proiektuarekiko desadostasuna adierazi du.
Nekazaritza-ekoizpenari eta elikagaien kontsumoari lotutako elkarte horiek urteak daramatzate nekazaritzako elikagaien eredu iraunkorrago baten alde lanean. Orain, Añanako ekoizleen babesarekin, indarrak batu dituzte, eta Gaubeako Udalari eskatu diote proiektua berehala geldiarazteko eta prozesu parte hartzaile bat abian jartzeko, Gaubeako udalerrian "ingurumena, ekonomia eta gizartea hobetzeko modurik egokiena" bilatzeko.
"Horiek kontsumitzen dituztenek azkenean jakingo dute frankenstein tomate bat txapelarekin erosten ari direla"
Izan ere, kezkatuta daude Hispalus enpresaren jabetzako Cultivos Araba S.L. enpresak 20 hektareako azalera hartzen duten berotegiak eta instalazioak eraiki nahi dituelako Tuestako industrialdearen ondoan. Instalazioaren funtzioa tomateen laborantza hidroponikoa izango litzateke; hau da, nekazal lurraren ordez disoluzio mineralak erabiliz tomateak hazteko erabiltzen den metodo bat erabili nahi du Hispalusek.
Elikadura Jasangarriaren aldeko Mugimenduak azaldu duenez, enpresako administratzaileak 2019ko maiatzaren 24an Radio Euskadin adierazi zuen lehen fasean 5 hektareako negutegi bat eraiki nahi dutela, Holandan eta Belgikan erabiltzen den azken teknologiaren antzekoarekin; 10 milioi euroko inbertsioa eta 60 lanpostu sortzea aurreikusten da. Halaber, tomatearen ekoizpena Eroskik merkaturatuko du, eta, etorkizunean, Frantziara ere esportatuko da.
Ekosistemaren suntsipena
Elkarteen iritziz, proiektu hori abian jartzeak ingurumen, gizarte eta ekonomia aldetik eragozpenak eragingo lituzke Gaubearentzat eta Euskal Herri osoarentzat: lehenik eta behin, mota horretako berotegiek "ekosistema suntsitzen" dutela diote; izan ere, elikagaiak ekosistematik erabat isolatuta ekoizten dira horrela.
Lurzorua "zerbitzu ekosistemiko ugari" eskaintzen dituen ondarea dela uste dute, eta prozesu ekonomikoek ezin dutela hori suntsitu. Ekosistemak eta biodibertsitatea gordetzearen garrantzia azpimarratu dute: "Natura zaindu behar da, berak gu zaindu gaitzan; ekosistemak babestu beharreko bizi-asegurua dira".
"Negutegian ekoitziko diren tomateak 'tokiko produktu' gisa salduko dira Eroskin"
Azaldu dutenez, horrelako instalazioek ekoizpen-eredu "mendekoa eta kaltebera" dakarte; izan ere, goi-mailako teknologiako kanpoko intsumoak erabiltzea exijitzen dute "franskenstein tomateak" sortzeko. Mendekotasun horren ondorioz, proiektu horien bideragarritasuna "oso ahula eta erresilientzia gutxikoa" dela diote, etorkizunean gerta daitezkeen aldaketen aurrean.
Ildo horretan, kritikatu dute erakundeen lehentasunezko tratua izan arren, makroproiektu horiek beti ez direla bideragarriak: "Instituzioek ematen dieten laguntzaren oso menpekoak dira, eta praktikan ez dira uste bezain bideragarriak", azaldu dute.
Kalitate txarreko enpleguak
Proiektu honek 60 lanpostu berri sortuko dituela aurreikusten den arren, elkarteek uste dute langile gehienek lan-baldintza "eskasak" izango dituztela, eta haien osasuna "arriskuan" egongo dela, Andaluziako, Holandako eta Belgikako negutegietan gertatzen den bezala.
Tokiko elikagai "iruzurtiak"
Negutegian ekoitziko diren tomateak "tokiko produktu" gisa Eroskin salduko direla kritikatu dute, eta, beraz, gaur egun tokiko tomateak egiten ari direnekin lehiatzen hasiko direla. Hori "iruzurtzat" har daitekeela ohartarazi dute: "Tokiko terminoak ekoizpenaren hurbiltasun fisikoari egiten baitio erreferentzia, eta, inplizituki, ingurune horretan gauzak egiteko moduari".
"Horiek kontsumitzen dituztenek azkenean jakingo dute frankenstein tomate bat txapelarekin erosten ari direla; horrek arazoak ekarriko dizkio Eroskiri, eta, ondorioz, Gaubeako proiektuari berari", ohartarazi dute.
Nekazaritza-sektoreko eragileen gaitzespena
"Txosten teknikoek eta gizarte zibilaren adierazpenek gaur egun proposatzen duten nekazaritza ereduaren aurkakoa da"
Elikadura Jasangarriaren aldeko Mugimenduaren kritikek bat egin dute nekazaritza-sektoreko beste eragile garrantzitsu batzuek aurretik adierazitako desadostasunarekin, hala nola ENBA-Gipuzkoa, EHNE-Bizkaia, EHNE-Gipuzkoa nekazaritza-sindikatuek edo BIHOEL edo GILBE bezalako ekoizle-elkarteek. "Txosten teknikoek eta gizarte zibilaren adierazpenek gaur egun proposatzen duten nekazaritza ereduaren aurkakoa da", kritikatu dute, Europako eta tokiko azken txostenak aipatuz.
