Beti nahieran dabiltza eta ez da harritzekoa, euren lehen diskoaren izena baita. Animalia sailkaezinak. Kontrakoa dirudien arren, ez dira ezeren banderadun, beraz ez hartu serioegi dupla honek dioena, eromerian bizi baitira. Gozatzeko baino ez daude, eta haiekin gu gozarazteko. Lokalean harrapatu ditugu hurrengo bira prestatzen. Amarrurik ez, diren bezalakoak dira, eta kantatzen duten bezala egiten dute hizketa eta musika. Mugarik ez edozein gauza uztartzeko, baita hizkuntza ere. Tal cual.
Nola eta zergatik heldu zineten Oppium-etik Duplara?
Gari Uriarte: Denboraren poderioz izan zen. Taldea utzi genuen, eta urte eta piko izan genuen bakoitza bere musika egiten, bakoitzak nahi zuena eta musikarekin bakoitzak zuen erlazioa jorratzen. Dupla Beñat eta bion zerbait izan zen. Bakoitzak berea egiten jarraitu, eta lagunak garenez, batak besteari erakusten genion geneukana: "Etor zaitez etxera, begira, beat bat dut. Kanta batekin hasi naiz, ea pixkat moldatzen laguntzen didazun...".
Beñat Oribe: Oppium utzi genuen gauza ezberdinekin hasi baikinen: unibertsitatea, Erasmusa... Gogoan dut Gari eta biok Skype bidez ibiltzen ginela kantuak egiten, eta hor izan zen Duplaren hasiera. Bera Brasilen eta ni ordenagailuarekin nahasten. Une horretan Gari kantatzen eta rapeatzen hasi zen.
G.U: Gehiago esango nuke izan zela egiteko era, hor eman zen benetako aldaketa: ordenagailuak sartu ziren, oso ebidentea baitzen musika ordenagailuekin egiten zela. Egia da gitarrak grabatzen zirela, baina ekoizpen elektronikoa gehiago egiten hasi ginen, gaur egun gehienek egiten dutena egiten, musika poperoa izan edo beste musika genero bat izan.
B.O: Oppiumen ere azken urteetan egiten hasi ginen, eta nik neuk ordu asko sartu nituen ordenagailu aurrean. Dena geure kabuz.
G.U: Kantuak egiteko era, soinua... dena aldatzen da. Eta gaur egun, estilo bat edo beste gorabehera, ordenagailuak beti daude tartean. Estiloaren aldaketari dagokionez, Duplak ez du estilo finkorik, egia da etiketak beharrezkoak direla jendeak jakin dezan zer egiten dugun gutxi gorabehera. Ni ere kontzertu batera banoa, eta "hauek zer egiten dute?" galdetzen badute, gustatzen zait zerbait esatea. Hau 2023an ekoitzitako musika da, ordenagailuekin aritzen diren mutilak, bateria eta gitarra jotzen dute... gaur egungo musika: elektronikoa, trapa, deitu ezazu urbano, rock...
"Argi genuen zerbait berria egin nahi genuela. gustatzen zaiguna egiten dugu, finean"
Zuek zeuok nola definituko zenukete?
G.U: Hau musika elektronikoa da, hori seguru. Eta, horrez gain, hip-hoparen eragin handia du eta urbanoa da. Rocka eta popa ere ukitzen ditugu. Eta urbanoan denetarik sartzen da. Azken etiketa horrekin identifikatzen gara gehienbat.
B.O: Baina bada bateriarik erabiltzen ez duen musika urbanorik ere. Azken hamar urteetan asko aldatu da dena. Musika genero asko sortu da, edo itxiagoa zegoen dena lehen, eta orain gehiago uztartzen da.
G.U: Nik ulertzen dut etiketak zentzu horretan beharrezkoak direla, jendeak jakin dezan gutxi gorabehera zer entzungo duen. Ez ditut gaizki hartzen. "Hauek zer dira, raperoak?". Ez gara raperoak, ez delako rapero bat eta Dj bat, bateria eta gitarra daramagu. Dena dela, raparekiko antz gehiago dugu, rockarekiko baino... Ez dakit.
Nolakoa izan zen harrera jatorri punka duen herri batean?
G.U: Oso ona.
B.O: Gu ez gaituzte kritikatu. Duplak ez du kañarik jaso inondik.
G.U: A edo B pentsatzen duen pertsonarik egongo da, baina orokorrean ondo hartu gaituzte. Musika egiten dugu, ez da hain serioa. Serioa iruditzen bazaizu egiten duguna... Eta gu saiatzen gara gure diskurtso propioa izaten, baina aizu, hau musika da, ez da hainbesterako. Gure proiektua defendatuko dugu, eta berritzaileak izaten saiatuko gara, baina aldi berean guk musika egiten dugu. Nahi duguna egiten dugu biok, y si molesta no escuches.
Hizkuntzari dagokionean mugarik duzue?
G.U: Gaztelaniaz hasi ginen, hori bai. Gure artean gaztelaniaz ibiltzen ginen, baina euskararen alorrean erabateko eremu birjina ikusi genuen eta hori sortzaile batentzat gutizia bat da. Ez dago ezer eginda! Eta inork ez du ezer egingo? Benetan? Guk geuk egingo dugu, euskaraz badakigu, ez dugu inolako arazorik euskaraz egiteko, eta oso eroso sentitzen gara. Musikatik harago, entretenimendutik harago, jendeak eskertzen digu horrela egiteagatik. Hori sentitu izan dut kontzertuetan. Jendeak bihotzez eskertzen dizu. Dena den, gaztelaniaz ere jarraitu izan dugu eta jarraituko dugu.
Euskal musikaren panoraman antzeko estiloko talde asko sortu dira azkenaldian.
G.U: Bai, dena den, 2019an ez zeuden hainbeste. Azken hiru urte hauetan gauzak izugarri aldatu dira. Orain bai, orain badago eszena bat. Orduan ez zegoen. Orain bai, ari da sortzen, oso gaztea da halere. Baina fuerte dator.
"Orain arteko kontzertu onenak prestatu ditugu. ziur gaude horretaz"
Aitzindariak sentitzen zarete horretan?
B.O: Guk esatea ere... ez dago ondo (barre egiten dute). Argi zegoen gertatuko zen zerbait zela, oso bistakoa zen. Lehenago edo beranduago.
G.U: Ez genekiena zen nola. Euskal Herriak bere izaera propioa du, gauzak eratzeko modu propioa. Ez da berdina hemen egiten dena edo Espainian 2017 inguruan sortu zena. Dena den, inork ez zuen espero hartu duen pisua hartuko zuenik.
Nola sortzen dituzue kantak?
B.O: Ez daukagu formula zehatzik. Batzuetan letra bat idazten duzu, besteetan okurritzen zaizkizun lau akorde edo ordenagailuarekin gustatzen zaizun sampler bat egiten duzu eta hortik base bat edo erritmo gustagarri bat egiten duzu...
G.U: Leku desberdinetara iristeko bide desberdinak daude. Aurreko kanta sampler batetik abiatuta egin badugu, hurrengo abestia melodikoagoa izango da. Erritmikoagoa baldin bada, hurrengoa desberdin egiten saiatzen gara, aspertzen garelako edo horrelakoak garelako. Baina beti, beti, beti errepikatzen dena gauzak egiteko era ezberdina da. Ez daukagu formula zehatzik.
B.O: Bestetan elkarrekin konposatzeko geratzen gara, gitarra jotzeko edo abesti bat sortzeko... Ez da beste talde batzuetan bezala non bakoitzak bere instrumentuarekin entseatzen duen.
G.U: Egia da batek edo besteak abiatu dezakeela kanta bat, baina azkenean biok sartzen diogu eskua. Beti %50 eta %50.
Zergatik horrenbesteko garrantzia bideoklipei?
B.O: Badaukatelako. Gaur horren inguruan hitz egin dugu, hain zuzen.
G.U: Eta orain, momentu honetan, berriz ere aldatu egin da. Youtube dagoeneko gainbeheran dago. Baina gu atera ginenean Youtube musika kontsumitzeko lekua zen, eta egun pixkanaka hiltzen ari da. Spotifyk hartu dio aurre erabat, eta gure kasuan entzunaldiak hirukoiztu egin ditugu. Baina ez gure kasuan bakarrik. Jendeak ez ditu hainbeste bideoklip ateratzen edo ez du hainbeste diru gastatzen. Eta, gaur bertan, beste gauza bat esan dugu, hurrengoan beste gauza bat egingo dugu. Agian ez dugu bideoklip fin bat egingo, eta hemendik lau urtera beste zeozer egingo dugu. Ez dugu inolako arazorik, ikasten ari gara.
B.O: Jendeak egun ez du pazientziarik ezta iragarki bat ikusteko ere. Egia da hasieran oso argi izan genuela Youtuben egon behar genuela eta single bakoitzak bere bideoa izan behar zuela.
Kontzertuetan alderdi bisuala ere asko zaintzen duzue.
G.U: Hori hasieratik ere argi zegoen. Guri gustatzen zitzaiguna zen. Argi genuen zerbait berria egin nahi genuela. Eta gustatzen zaiguna egiten dugu, finean. Antzoki batera sartzen banaiz, beltzez jantzitako lauzpabost tipo ikusten baditut, ez dut beste behin begiratuko. Bost axola dit. Ez dut begiratzen. Dizerdit. Niri hori ez zait gustatzen, ez zait erakargarria egiten. Zerk erakartzen gaitu? Koloreak, nahasketak, bisuala izatea, gu altxatzea, jaistea, argiak egotea...
B.O: Kontzertuak planteatzeko era. Eta ez izatea bata betearen atzetik jotzen diren kantak soilik. Publikoak parte hartzea bilatzen dugu, haiekin hitz egitea, jolastea, zerbait gehiago eskaini eta jendea engantxatzea.
G.U: Showa. Kontzertu batera joaten garenean, nik agian arreta gehiago jartzen diet argiei, musikari baino. Eta nire ikuskizunean argiak potenteak izan daitezen nahi dut eta itxuroso geratzea. Baina ez da garrantzi gehiago ala gutxiago, %50 bat. Hori ere showaren parte da guretzat eta a tope lantzen dugu.
Kontraesanen afera abesti bat baino gehiagotan ageri da, eta izen bereko kanta ere baduzue. Hauek aldarrikatzea gustatzen zaizue?
G.U: Gauza asko esaten ditugu, eta batzuetan ez dugu pentsatu ere egiten. Baina, aldi berean, hori oso naturala da. Hezten edo handitzen ari gara musika egiten dugun bitartean. 23 urterekin esaten nuena agian 28 urterekin ez dut esango. Edota esateko era. Baina ez dut esango "Ze mierda, kendu abesti hori". 23 urterekin hau. 28rekin beste hau. Eta 35ekin beste gauza bat, bizipen ezberdinak izan ditudalako. Marka litzateke 15, 23 eta 28 urterekin gauza bera pentsatzea. Problema grave. Esan genuena ere kontatzen dugu. Begira, hau esaten genuen eta orain beste hau. Hauek dira nire kontraesanak. Gure diskurtsoaren parte dira, musika egiten dugun bitartean ari garelako aldatzen. Orain ez genituzke esango lehen esaten ez genituenak, baina agian orain beste era batera esango genituzke. Baina horrexegatik ez ditugu kanta batzuk ezkutatuko. Super natural. Eta gainera grabatuta geratu denez... (barre egiten du).
Reggaetoiaren defentsa abesti ezberdinetan sartu duzue, baita kolaborazioren batean ere. Garrantzitsua da zuentzat?
G.U: Guns & Roses entzun eta matxirulada bat da, flipas. Baina Rocka da, zuriak dira, errubioak dira...Noski, dominikar batek esaten dizu, bisera alde batera jantzita, eta uy ze matxista, ze itsusi, ze ahozikin... Nik oso argi daukat. Arrazakeri edo klasismo kontu bat da. Reggeatoia matxista da eta rock & rollak molatzen du. Hori ez da horrela. Rocka ere matxista eta arrazista izan da. Musika guztia, gizartea horrela izan delako. Beste gauza bat da reggaetoian sexua ardatzetako bat izatea. Hori ez dut ukatzen. Nire diskurtsoa oso argi daukat. Erritmo bat da, erritmo bat nola izan daiteke matxista? Ez da ez ona, ez txarra. Relájate. Iritsi gara puntu batera non... Beñatek eta biok berdin pentsatzen dugun. Hau pelikulekin ez da gertatzen, baina musikarekin bai. Niri gustatzen zitzaidan taberna batera joan eta reggaetoia dantzatzea. Reggaetoia egin nahi dut. Bada, goazen egitera. Ez naiz estilo horren defendatzaile sutsua, baina gustatzen zait eta nire kontzertuetan horrelako abesti bat jo nahi dut. Bat baino gehiago daukagu, egiatan molatu digulako. Baina ez gara benetako zaleak. Edozertara nago irekia.
Klasismo asko dago oraindik?
B.O: Kontrakoa. Jendeak eskerrak eman dizkigu.
G.U: Norbaitek kritika egingo baligu reggaetoia egiteagatik harrikada galanta duela esango nioke. Sentitzen dut zugatik.
"Publikoak parte hartzea bilatzen dugu, haiekin hitz egitea, jolastea..."
Reggaetoiaren aferaz gain, arabar izateagatik bigarren mailako euskaldun izateaz ere mintzo zarete ETS-rekin duzuen kolaborazioan. Duela gutxi Edurne Azkarate aktoreak berretsi zituen hitzok Hala Bedik egindako elkarrizketa batean.
G.U: Bai, bai. Entzun nuen, eta diskurtso hori gustatu zait. Pixka sartu nintzen, baina zirikatze hutsagatik... "Zeinen ondo egiten duzun euskaraz Aguraingoa izateko, ez zaizu antzematen arabarra zarenik", esan izan didate. Hori gaizki esana dago. "Joe zeinen ondo usaintzen duzun beltza izateko", esango banu bezala. Ez zait okurritzen horrelakorik esatea. Entzun nuenean barre egin nuen, hara zer bota didan. Ez dakizu zein okertuta zauden. Ez dut ezer esateko horrelako pertsonei. Baina ez dut salatzeko moduan abesten.
Salatzeko baino, bizipen bezala kontatzen duzue?
G.U: Ni pertsonalki ez naiz horrela sentitzen, positiboki hartzen saiatzen naiz, baina bai sentitu dudala arabar izateagatik bigarren mailako sentiarazi nahi izate hori. Badago horrelako zerbait. Txikitatik. Aguraindar edo arabar batek hori sentitu izan du. Gai horretan gehiago sartuko naiz, eta buelta gehiago emango dizkiot, mauka handia ikusten diogu arabarrak izanik. Bai sentitzen dudala, ordea, kulturalki Araban hirugarren maila batean gaudela, Gipuzkoa edo Bizkaiarekin alderatuz, esate baterako. Herriak txikiagoak direlako, ez dago hainbeste azpiegiturarik, askoz baserritarragoak gara zentzu horretan. Hemengo herri txiki bateko jaietara joan edo Andoain moduko batera, ez dago alderik. Agurainen bertan, ez duzu beste toki batera joan behar. Agurainen Santa Maria plazako eszenatokia ikusi eta jota uzten zaitu... hori Gipuzkoan pentsaezina da.
Izaten ari zareten bilakaera espero zenuten?
G.U: Ulertzen dut jendeak pentsatzea oso azkar heldu garela hona, baina gu egunero gaude lanean. Iloba ikusten duzunean bezala; ez da gauza bera astero ikustea edo hiru hilabetez behin: "Ostia nola hazi den!". Guk ez dugu eromena bezala ikusten, oso naturala zaigu. Horren gogotsu zauden proiektu bat duzunean, eta dena pentsatzeko astia duzunean, amestea bezalakoa da.
B.O: Iazko udaran hasi zen jende gehiago hurbiltzen kontzertuetara, baina lanean berdin jarraitu izan dugu, hamar lagunentzat jotzen eta oso gustura. Astebururo asko jo dugu.
Zer izan zen Hertzainak-en agur kontzertuan jotzea?
G.U: Ez diogu garrantzi handirik ematen. Sin más. Hori ez da gure kontzertua. Ondo egon zen, jende piloa egon zen, eta hori ez zaizu berriz gertatuko, agian behin baino ez bizitza osoan.
B.O: Jotzeko erreza. Hiru kanta, oso azkar. Hor jotzea pareta baten aurrean jotzea bezalakoa izan zen, ez duzu jendea begira sentitzen. Poster baten modukoa da. Okerragoa da Aguraingo plazan jotzea eta zure kontzertua denean.
G.U: Gainera, hiru kanta eta konbentzi itzazu. Lehoietara bota izan bazintuzte bezala, entretenitu, pailazo. Baina ez, gero eta jende gehiago, orduan eta ekimen garrantzitsuagoa. Ez dut gure unea izango balitz bezala hartzen, begira ezagutzen ez gaituen zenbat jende... ez. Berdin zait hogei edo 15.000 lagun egon. Izan ere, hogei pertsonarekin batek ez nauela begiratzen ikusi dezaket, beste hori despistatzen hasi dela... Baina hainbeste jende dagoenean, berriz, batek edo besteak arreta jarriko du egiten dugun horretan, bertan daude, ez dute ihes egingo (barre egiten dute).
Ez daukazue ezer argi, hasiera batean 'duplatxusak', gero CDa...
G.U: Kontraesanak. Beti gaude...
B.O: Makinatzen.
G.U: Gustatzen zaigu hori, saltsero batzuk gara.
Azken kanta 'Alta Gama' duzue. Bideoklipa ere zaindu duzue.
G.U: Konturatu gara zein irudi potentea den mutil bat gure musika estiloa dantzatzen agertzea. Artistikotik harago doan mezua du.
B.O: Kantu osoa zaindu dugu. Agian denbora gehien eskaini diogun kantua izan, beste pertsona baten laguntza izan genuen. Hainbeste kariño eta mimo jarri genion abestiari, bideoklipak ere hala behar zuela. Normalean guk geuk egiten ditugu bideoklipak, eta oraingoan beste pertsona batzuekin probatu nahi izan dugu.
G.U: Kukairekin egin dugu dantza, ekoizle batek zuzendu du, estilista, kolorista, kamera... baina ordura arte ez genuen horrela egin. Dena den, erdibideko zerbait egin dugu, potenteagoak ere egin litezke. Baina, arestian esan bezala, agian gure azken bideoklipa da.
Luzerako dugu Dupla?
G.U: Aurten, ziur. Iraila arteko kontzertuak ditugu. Orain honetara gaude ehuneko ehun. Ez dugu presiorik eta zortzi ordu eman ditzakegu lasai asko hemen.
B.O: Astero biltzen gara estudioan eta bulego lanak edo dena delakoak egiten ditugu. Lehen goizeko ordu txikitan bideoak editatzen egoten ginen. Azken egunotan hurrengo birako kontzertuak prestatzen ibili gara, eta aldaketa potenteak egongo dira estetikan gehienbat.
G.U: Orain arteko kontzerturik onena prestatu dugu. Ziur gaude horretaz. Batez ere, esan dugunagatik, denbora gehiago inbertitu dugunez, showa objektiboki hobeto dago. Dupla gustatzen bazitzaizun, orain gehiago gustatuko zaizu. Ez daukagu inolako zalantzarik.