Errioxa eta Jose Erbina kaleen artean dagoen Anden tabernaren goiko balkoian agertzen da Andre Maria Zuria abuztuaren 3 oro, 20:30ean, Gasteizko jaiak hasteko prest. "Jaiak nireak badira, nik nahi dudanean hasten dira", aldarrikatu du gasteiztarren zaindariak.
Soka luze batetik zintzilik, aurreko eraikinetik jaisten den Zuridonna alaba-panpinaren zain dagoen bitartean, bere istorio lotsagabeak kontatzen dizkio Gasteizko "matroiak" kalean bildutako publikoari. Panpina balkoira iritsi eta bere amaren ondoan gorpuzten denean hasten dira esketxak, dantzak, Aldakan taldearen kontzertua… eta urtero sorpresaren bat.
Emakumea nabarmendu
2016an egin zuten lehenbiziko aldiz Zuridonnaren Jaitsiera. Gasteizko artista talde batek eta Errioxa kaleko 26. zenbakian dagoen Anden tabernak erabaki zuten abuztuaren 3an neska baten jaitsiera alternatiboa egitea. Aldarrikapen ekitaldi umoretsu eta zirikatzailea izan zen, emakumeak jaietan duen paperari buruz hausnartzeko.
Carmen San Esteban aktorea da Andre Maria Zuriaren agerraldiaz arduratzen dena, eta Zuridonnaren jaitsieraren bultzatzailea. "Beti hitz egiten dugu festetan emakumearekin gertatzen denaz, zer den festak femeninoan egitea, zer hutsune dugun, nork sortzen dituen tradizioak, emakume batek tradizioa sor dezakeen ala ez…".
San Estebanek dioen bezala gaur kuadrilla mistoak dira, Edurne eta Zeledon Txiki daude, "baina dorretik jaisten dena gizon bat da oraindik, hori horrela da, eta duela oso gutxi arte kuadrillak ez ziren mistoak".
Hori guztia aztertuta, arte eszenikoetako hainbat artistak, baita artista plastikoetakoak ere, umore saio txiki bat egitea erabaki zuten, inori esan gabe, non Andre Maria Zuria jaietako "matroi" protagonista den. "Jai alternatibo batzuk hasi genituen, gure erara, inori abisatu gabe, ahots bizian".
Lehen urte horretan 150 pertsona hurbildu ziren jaitsierara. "Oso dibertigarria izan zen, eta hurrengo urtean 300 eta piko etorri ziren, eta hazten joan da. Gehienek gurekin jarraitzen dute urteetan zehar, eta edizio bakoitzean artista berriak batzen dira".
Gaur, San Estebanekin batera Ernesto Esparza, Mary Zurbano, Txaro Martinez Urizar, Tomas Galindo, Natxo Val, Gaizka Ugarte, Josune Velez De Mendizabal, Ozkar Galan, Angela Dreké, Mintxo Cemillan, Koko Riko, Javier Vicente, Ana Pereda eta Gorka Gaviña dira Zuridonnaren Jaitsieraren parte.
Lau orduko jaia
Lehen urtetik urdaiazpiko bat zozkatu dute jaiaren gastuak ordaintzeko eta ahal izan dutenean ere artistei ordaintzeko, baina jaiak hartu duen dimentsioa ikusirik, San Estebanek babes bila jo zuen udalarengana 2022an. "Nik beti pentsatu dut berbena batekin amaitu behar zela jaia, belaunaldi guztiak biltzen dituen dantzaldi batekin".
Gasteizko Udalaren eta Laboral Kutxaren babesletzari esker, azken urteetan ordu erdiko ekitaldia lau orduko jaia bilakatu da. Haize Dulantzi eta Orbela dantza taldeak, The Zuzenders, Aicha kone dantzaria, Aldakan eta beste artista asko izango dira aurten programan.