Bete gabe dauden promesa ugari mahai gainean jarri ditu Eusko Jaurlaritzak osasun sisteman dauden gabeziak konpontzeko. Hala uste dute osasungintza publikoaren aldeko herri plataformek, eta "benetako irtenbideak" aldarrikatzeko manifestazioak deitu dituzte. Gasteizen, 12:00etan aterako da martxa, Bilbo plazatik. Pili Bengoa erizaina eta plataformako kidea da. Herritarrak "erlaxatu" direla uste du.
Zerk bultzatu zaituzte otsailaren bateko manifestazioetara deitzera?
Hauteskundeetatik eta osasun itunaren mahaiaren deialditik, nabaritzen ari gara herritarrak erlaxatu direla, eta badirudi osasun publikoaren arazoa konpontzen ari dela, promesa asko daudelako. Imanol Pradales lehendakariak hasiera-hasieratik esan zuen itxaron zerrendak murriztuko zirela, eta lehen mailako arretako denborak ere murriztuko zirela. Promesa asko daude, baina ikusten ari gara ez direla betetzen ari. Dena konpondu nahi dutela antzezten ari direla dirudi, baina, egia esan, itxaron zerrendak mantentzen dira, lehen mailako arreta suntsituta dago... Orain, San Martingo EAG otsailaren batean irekiko dutela agindu digute. Hiru urte daramatzagu hori aldarrikatzen; borrokei, elkarretaratzeei eta herritarren parte hartzeari esker konpromiso hori lortzea lortu dugu.
Zein baldintzatan irekiko da berriro San Martingo EAGa?
Ez dakigu zein baldintzatan irekiko den, beti baitaude langilerik ez dagoela dioen erretorika berdinarekin bueltaka. Beraz, jakin nahi duguna da zer baldintzatan irekiko den berriro San Martin. Ea lehen genituen baldintzak berreskuratuko diren edo ez. Eta, jakina, hor ere lehen mailako arreta da gakoa. Lehen mailako arreta sendoa eta sendotua izan behar dugu, osasun sisteman sartzeko atea delako.
Lehen mailako arretan ematen ari da egoera larriena?
Pertsonak lehen mailako arretara joaten dira, eta hor egiten da prebentzioa, gaixotasunen azterketa… Gasteizen eta Euskal Herri osoan biztanleria gero eta zaharragoa da, eta adineko jendeak botika asko hartzen ditu. Albo ondorioak eragiten dituzten konplikazioak daude hainbeste medikaziogatik. Hori lehen mailako arretatik artatu daiteke. Prebentzio eta asistentzia ona egiten baduzu, jakina, pertsona horiek guztiek, eta helduek, haurrek eta abarrek ez dituzte larrialdi zerbitzuak erabili behar. Gainera, Gasteiz bezalako 260.000 biztanleko hiri batean gutxienez bi EAG izan behar dituzu, lehen mailako arretako medikuak osasun zentroa ixten duenean jendea jasotzeko. Eta, modu horretan, premiazko kasuetan soilik larrialdietara joan beharko lukete herritarrek.
"Osasun publikotik dirua kentzen ari dira, enpresa pribatuei emateko"
Zer behar nagusi ditu Arabak? Eta zeintzuk dira funtsezko gabeziak?
Batez ere, bigarren EAGa irekitzeaz gain, Santiagoko larrialdiak ehuneko ehunean irekitzea behar dugu, lehen bezala; izan ere, orain lehen mailako arretako medikuek bideratzen dituzten adinekoentzat eta anbulantziako lekualdatzeentzat baino ez da. Lehenbailehen artatu beharreko patologia duten pertsona gehienak Txagorritxura joaten dira, eta, beraz, kolapsoa gertatzen da. Osasun zentro guztietan lehen mailako arretako mediku gehiago egon behar dira, pediatra gehiago, osasun mentalerako baliabide gehiago, eta, lehen esan dudan bezala, Santiagoko larrialdiak zabaltzea, horrek dakarren guztiarekin.
Osasun sailak argudiatu du ez dagoela langilerik.
Nazkatu samar gaude etengabe errepikatzen ari den mantrarekin, ez dagoela langilerik, beti esaten baitute medikuak falta direla, erizainak falta direla... Nik herritar guztiei aholkatu nahi diet berrikusi ditzatela BECen oposaketetako irudiak, eta hor bilduta dagoen jende guztia. Milaka eta milaka pertsona daude hor. Milaka eta milaka pertsona horiek guztiek titulua dute, ezta? Hortaz, pertsonala badago.
Ez duzu uste langile faltaren benetako arazoa dagoenik?
Nik ez dut ikusten.
Osasun publikoa pribatizatzen ari dela salatu duzue. Testuinguru horretan, nola ikusten duzue Gotzone Sagarduiren fitxaketa Vithas ospitalearekin?
Agerian daude Eusko Jaurlaritzaren ate birakari ospetsuak; gauza bera gertatu da Rafael Bengoarekin, Jon Darponekin, denak daude osasunaren kudeaketa pribatuan aritzen diren enpresa handietan. Izan ere, herritarrak isilarazteko eta itxaron zerrendak murrizteko askotan egiten dena klinika pribatuetara bideratzea izaten da. Noski, horrek esan nahi du osasun publikorako dirua pribatuari ematen zaiola, eta, beraz, azkenean, osasun publikotik dirua kentzen ari dira, enpresa pribatuei emateko.
Mutualitateen inguruko lege proiektuarekin ere oso kritiko azaldu zarete. Zergatik?
Bai. Mutualitateek langileen laneko bajak eta gaixotasun arruntak kudeatzeko lege proiektu bat dago. Proiektu horren arabera, erakunde pribatu horietara joango da osasun publikorako dagoen aurrekontuaren zati inportante bat. Beraz, azkenean bi osasun sistema izango genituzke, bi abiadurarekin. Lanean ari diren pertsonek, aktibo daudenek edo dirua dutenek osasun pribatua eta mutualitateak izango lituzkete. Eta behartsuenak, aldiz, gutxieneko pentsioak dituztenak osasun publikora joango lirateke. Hori ezin da onartu.
Osasun itunaz hitz egin duzu lehenago. Mahai horretan parte hartzea proposatu duzue. Zein izan da erantzuna?
Guk parte hartzea eskatu dugu. Alderdi politiko batzuk, sindikatu batzuk, Confebask, mutualitateak parte hartzen ari dira, baina osasun publikoaren alde gauden mugimendu sozialei ez ziguten deitu. Guk sailburuarekin bilera bat izatea eskatu genuen, eta ezer kudeatzeko ahalmenik ez zuen teknikari batengana bidali gintuzten. Alegia, atzera bota egin gintuzten. Gure ikuspuntutik, ituna makillaje bat da. Osasunaren aldeko ituna diagnostiko fase batean dago orain, baina ez da diagnostiko egiazkoa egiten ari, ez baitu ikusten ez aurreikusten ematen ari den pribatizazio sistema. Izan ere, begira zer gertatu den anbulantziekin. La Pauk diru mordoa eraman zuen, langileak botata utzi zituen eta osasun arazo bat sortu zuen, baina hurrengo egunean zerbitzua publifikatu eta deialdi publiko batera atera beharrean, beste enpresa pribatu bati esleitu zioten. Itunaren lehenengo fasea herren doala uste dugu, eta bigarren fasean ziurrenik gauza bera gertatuko da. Ez dugu inolako itxaropenik horrek osasun publikoaren pribatizazioaren eta desegitearen arazoa konponduko duenik.
Beraz, zergatik mobilizatu?
Herritar guztiei esango nieke osasun sistema publikorik gabe galduta gaudela. Erradiografia soil batek, TAC edo erresonantzia sinple batek, daukagun edozein osasun arazok diru asko balio duelako. Soldata ona dutenek aseguru pribatu batekin hori estaliko dutela uste badute, oker daude.