Hamarkada bat pasa da Gasteizek Green Capital izendapena jaso zuenetik, eta udalak hainbat ospakizun egin ditu horren harira. Alabaina, gutxi dira orain arte gaiaren bueltan ikuspuntu zientifiko batetik egin diren ebaluazioak. BC3 ikerketa zentroko ikertzaile Julia Neidigek (Heilderbeg, Alemania, 1995), beste hainbat kiderekin batera, gaiari buruzko analisia egin du Cities aldizkarian. Haren esanetan, izendapenak inbertsio asko ekarri ditu, baina Jose Angel Cuerda alkatearekin egon zen giroa berreskuratzearen alde azaldu da.
Zergatik aukeratu duzu Green Capitala ikerketa gaitzat?
Ni urbanismoaren alorretik nator, eta, diziplina horretan, gaur egun hiriek dituzten erronkak ulertzen saiatzen ari gara. Orain arte hiri berdeen inguruko ikerketa asko egin dira, baina, gehienetan, hiri handiak ikertu izan dira, hala nola Vancouver, Bartzelona edo Kopenhage. Baina hiri txikiek duten rola ulertzea falta da. Bada, Gasteiz adibide bikaina da bertan eragina duten prozesuak ulertzeko. Aintzat hartu behar da gainera Europako hiri gehienak ertainak direla, eta horietan badira, beraz, aldatu daitezkeen gauzak. Bestalde, ikusi dugu Green Capital horren inguruan dinamika asko sortu direla, eta saria irabazteak eragin handia izan duela; bai maila lokalean, politikak gauzatzerakoan, baina baita nazioartean presentzia nabarmena izan da ere.
Ingurumenaren ikuspuntutik, kudeatzeko errazagoak dira hiri ertainak, ala ez da zertan hala izan behar?
Nik baietz erantzungo nizuke, baina hau nire intuizioen araberako erantzuna dela aitortu behar dizut. Izan ere, ez daukagu datu zientifikorik hala dela berresteko. Baina, adibidez, Bilborekin alderatuz, Gasteiz oso laua da, eta errazagoa espazio gehiago izatea bizikletentzako eta halako beste azpiegitura gehiago sortzeko. Industrializazioaren une gorena igaro zenean hasi ziren jasangarritasunaren aldeko politikak Gasteizen, eta, beste hainbat hirietan gertatu izan zen modu berdinean, egoera horrek erraztu zituen ingurumenaren aldeko politikak abiatzea.
Arlo praktiko hutsetik begiratuta, zer ekarri zion Gasteizi Hiriburu Berde izendapen horrek?
Nazioartean ikusgarritasun handia eman dio, eta gero horrek diru asko erakarri du. Horrela, diru hori gauza berriak egiteko erabili ahal izan da. Une horretan sariak ez zuen sari ekonomikorik, baina Europatik eta kontinentetik kanpoko beste hirietatik ordezkariak etorri ziren eredua ikusteko. Bueltan, ikusgarritasun horrek inbertsioak ekarri ditu. Bai publikoak zein pribatuak. Adibidez, proiektu askotarako Europako Batasunaren laguntza etorri da. Sektore pribatuan ere, teknologia jasangarriak lantzen dituzten enpresek Gasteizen ireki dituzte ordezkaritzak. Funtsean, handia izan da ekonomikoa. Bestetik, herritarren artean ere kontzientzia edo harrotasun puntu bat eragin du. Jendea elkarrizketatu dugunean, askok hiriburu berdea izateaz harro daudela esan digute.
"'GREEN CAPITAL' IZENDAPENAK INBERTSIO ASKO EKARRI DITU GASTEIZERA"
Artikuluan diozue Gasteizen egindako politikek "kutsu ekomodernista" dutela. Hau da, jasangarritasuna landu dela, baina, beti ere, produkzio eredua aldatu gabe...
Bai. Hiriak hazkunde ekonomikoarekin bat datozen politikak bultzatu ditu, baina ez dira martxan jarri benetako jasangarritasun sakona egin ahal izateko beharrezkoak diren politikak. Funtsean, politika hauek orain arte egon den ereduarekin jarraitu dute. Ez dira oso erradikalak edo eraldatzaileak izan. Gure ikuspuntutik, green washinga ere bada. Izan ere, klima aldaketari irtenbidea emateko teknologiak erabiltzen dira, baina hori ez da nahikoa etorkizunean etorriko diren arazoei irtenbidea emateko. Arlo soziala gehiago landu beharra dago; hiria zer den eta norentzako den definitu. Arazoa konpontzeko teknologia erabiltzeak ez du konpontzen benetan oinarrian dagoen arazoa.
Praktikari begira, zer alternatiba proposatzen dituzue?
Gure ikerketa zentratu da egoeraren analisian, ez ditugu alternatibak jorratu. Hori agian beste artikulu baterako gaia izan daiteke. Baina bai ikusi dugu hiriari saria eman zioten garaian, saria motor ekonomiko bat izan zela, eta politikariak konturatu ziren hori errentagarria izan ahal zela.
Polarizazio politiko handia zen garai batean ingurumena lokarri izan zela diozue...
Bai. Une horretan oso zaila zen adostasunak aurkitzea edozein arlo politikotan, baina ingurumenaren aldetik adostasun bat aurkitu zen. Hor funtsezkoa izan zen Jose Angel Cuerda alkatea eta haren inguruan ingurumen kontuetarako zegoen lantaldea. Oso karismatikoa zela ikusi dugu, asko hitz egitearen aldekoa, eta inguruan ere oso talde progresista izan zuen. Garrantzitsua da ikuspegi soziala duen lider bat izatea.
Zabalgana edo Salburua aipatzen dituzue, esanez dentsitate gutxiko auzoak direla. Zergatik?
Horren inguruan ikerketa asko egon dira. Kontua da jasangarria izateko gutxieneko dentsitate bat beharrezkoa dela hirietan, eta hau ez da auzo berri hauen kasua. Berde asko dagoela dirudi, baina biodibertsitate gutxi eskaintzen duen belarra da gehiena. Puntu ilun asko gauez, distantzia handia... horrek guztiak ez du faboratzen kohesio soziala. Auzo hauek diseinatu zituztenean, jasangarritasun planifikazio askorik gabe egin zen. Pixkana egoera aldatzen ari da, eta, adibidez, Zabalganean hiri ortuak sortzen ari dira. Horrek kohesio soziala bultzatzen lagunduko duela uste dugu.
Gasteizen kasuan zentratu zaretela jakinda ere, mundu mailan, zer hiri izan daitezke eredugarri jasangarritasunaren ikuspuntutik?
Espainia mailan, Bartzelonan gauza asko ondo egiten ari dira. Ada Colau alkateak ikuspegi soziala du, eta hiritarrei espazio asko ematen dizkie. Bartzelonak, gainera, Gasteizekin kolaboratzen du sarritan. Vienak ere politika sozial indartsuak ditu, batez ere etxebizitzari dagokionez. Baina, berez, argi dago ez daudela mundu osorako baliagarriak diren politikak, tokian tokiko egoeraren arabera moldatu behar dira jasangarritasunaren aldeko politikak.