Arabako Foru Aldundiak eta Vital Fundazioak sustatutako dokumental batek Micaela Portilla eta bere lanaren garrantzia nabarmenduko ditu bere mendeurrenaren urtean. Emakume aitzindaria izan zen, eta mugak hautsi zituen Historiaren ikerketa eta zientziaren arloan, gizonezkoena besterik ez zen arlo eta garai batean. Arabako historiari buruz bere bizitza osoan egin zuen lan sakona gaur egun erreferente saihestezina da ikertzaileen belaunaldi berrientzat.
Portillak Araba osoko ondare historiko eta artistikoa sakon aztertu zuen, Trebiñuko konderria barne, bere familiaren aitaren adarraren jatorria baita; eta Arabako udalerrietan zehar ibili zen, nekaezin, bere hitzaldi, topaketa eta hitzaldien eskutik. Portillaren ikertzaile eta zientzialari izaera nabarmenduko du dokumentalak, emakumeak etxeko esparrura mugatuta zeuden garaian, Jose Migel Barandiaran, Henrike Knörr edo Jorge Oteiza bezalako intelektual garrantzitsuekin espazio partekatu baitzuen. "Egin zuen guztia bere kabuz egin zuen emakumea izan zen, ez zen eliteetako kide, eta gure historia eta ondarea ezagutzeko egindako ekarpen handiaren emaitza bere ahaleginean, bere lanean eta ikasteari eman zion denboran oinarritzen da", azpimarratu dute.
Testigantzak
Bera ezagutu zuten eta modu batera edo bestera berarekin lan egin zuten eta oraindik bizirik dauden pertsonei egindako elkarrizketak biltzen dira gidoian, euren diziplina profesionaletan erreferenteak eta adituak direnak, nahiz berak emandako eskolak jaso zituzten pertsonak edo eman zituen ehunka hitzaldietara joan zirenak. Bere senide zuzenenen testigantzak ere izango ditu dokumentalak.
Irudiei dagokienez, Arabako herri batzuetan egindako ekitaldien bideoak, argazkiak, oroitzapen pertsonalak, bere bulegoa eta liburutegian landu zituen liburuak, gutunak, postalak edo jaso zituen sariak agertuko dira. Halaber, gune monumental ezagunak eta Arabako ondare historiko-artistikoko bitxi ezezagunak ere agertuko dira, bere bizitzako leku esanguratsuak, batez ere Gasteizen, hala nola San Pedro eliza eta hazten ikusi zuen etxea, Samaniego kaleko 6. zenbakian; Aramaio, han eman baitzituen lehen urratsak irakasle lanetan; Madril, Artearen Historiako irakasle lan egin baitzuen bertan; baita Lovaina ere, bertako unibertsitate ospetsuarekin lankidetzan aritu baitzen.
