Francoren diktadura, 1939tik 1975era bitartean estatuan menderatu zuen erregimena, errepresio sistematikoak eta askatasun ezean markatutako aldi iluna izan zen. Edozein ahots disidente zentsuraren, kartzelaren edo, kasu askotan, exekuzioaren bidez isilarazten zen. Batzuek proiektatu nahi duten ikuspegi idilikotik urrun, diktadurak oinarrizko giza eskubideak ukatzea, alderdi politikoak eta sindikatu askeak debekatzea, eta Estatuko aniztasun kultural eta linguistikoa ezabatzea ekarri zuen, bereziki Katalunian eta Euskal Herrian. Historiak, hobi komunez eta erbesteratuez betea, berez hitz egiten du garai hartako giza eta kostu demokratikoaz.
Francok burututako "mirari ekonomikoari" buruz zabaltzen den faltsukeria handienetako bat hirurogeiko hamarkadakoa da. Hazkundea egon bazen ere, hasierako autarkiaren eta desberdintasun handien testuinguruan gertatu zen, gehiengoarentzako lan eskubide edo gizarte babes duinik gabe. Gainera, garapen hori ez zen kudeaketa politiko eredugarri baten emaitza izan, nazioarteko egoerak behartutako irekitze ekonomiko berantiar baten emaitza baizik. Ezinbestekoa da gogoratzea aurrerapen materialek ezin dutela inoiz justifikatu duintasunaren eta oinarrizko eskubide zibilen galera, erregimenak etengabe zapaltzen baitzituen.
Gezurrezko kontakizun hau kritikoa den historiaren ikuspegi historikoa, gertaeretan oinarritua, gaur egun sare sozialen bidez desitxuratuta egotea oso kezkagarria da. TikTok edo X (lehen Twitter) bezalako plataformak lur emankor bihurtu dira, non mezu sinplifikatuek, testuingururik gabeko esloganek eta kontakizun errebisionistek diktadura zuritzen duten. Iraganaren idealizazio hori, asmo ideologiko argiak dituzten kontuek sarritan sustatua, algoritmoaren eta biralitatearen dinamikaren mesedetan gertatzen da, eta erraz iristen da prestakuntza historiko sendorik gabeko populazio segmentuetara.
Fenomenoa bereziki larria da gazte askoren artean, belaunaldi arrazoiengatik Trantsizioa edo ondorengo urteak bizi izan ez dituztenak, eta desinformazio etengabe horren eraginpean daudenak. Azken azterketa batzuek adierazten dute gazteen ehuneko txiki bat, baina ez arbuiagarria, "Francorekin hobeto bizi zela" uste duela. Datu horrek islatzen du nostalgia digitaleko kanpaina engainagarri horren arrakasta. Hezkuntzatik eta komunikabideetatik erantzun irmoa behar da engainuzko kontakizun hori desegiteko, Francoren ankerkeria eta bidegabekeria gogoratuz, askatasunaren eta aniztasunaren balioak gure gizartearen zutabe ukaezin gisa defendatuz.
Txema Tocino.
Iritzi artikulu hau argitaratzean, ALEAk ez ditu bere gain hartzen egileak adierazitako iritziak, ezta horiekin lotutako erantzukizunak. Zure iritzia bidali nahi baduzu, idatzi erredakzioa@alea.eus helbide elektronikora.