Ni Euskadikoa naiz, baina nire arbasoetan hainbat istorio daude: aurreko belaunaldiek sustrai portugaldarrak, arabiarrak, zeltiarrak eta bestelakoak zituzten. Horrek erakusten du kultura eta jatorri ugariren nahasketa aspaldikoa dela. Eta hori da, zalantzarik gabe, "sailkatze puruaren" ideiak oinarririk ez duela, ez zientifikoki, ez historikoki. Zientziak argi erakutsi du ez dagoela arraza biologikorik, eta gizakien arteko aldaera genetikoa talde berekoengan zabaltzen dela beste talde batzuen aldean. Horregatik, denok gara mestizoak, gure mosaiko globalean, eta kontzientzia horrek desegin behar ditu kolore, jatorri edo azal tonuaren arabera hierarkiak ezartzen dituzten diskurtso arrazistak.
Arrazakeria ez da ikusgarri diren alde ezberdinetatik sortzen, baizik eta horiei botere edo inferioritate atributuak ematen dizkien eraikuntza sozialetik. Kolonialismotik gaurdaino, dominazio egiturak arlo askotan arrazaren ideia sortu eta mantendu du, baita lege bidez ere; baina kategoria hauek artifizialak dira, interes politikoek edo ekonomikoek mugituak. Ordea, mestizajeak hautsi egiten ditu inposatutako mugak eta gogorarazten digu giza komunitatea betidanik elkarlanean aritu izan dela: ez gara "zati zurien" edo "zati beltzen" batura, aniztasun historikoaren eta jatorri anitzen ondorioz sortutako unibertso bat gara.
"Denok mestizoak bagina, arrazakeria desagertuko litzateke", esaten dute batzuek, baina egia da hierarkia tonuetan eta pribilegioetan oinarritzen den bitartean, arrazakeriak bestelako forma batzuetan iraun dezakeela.
Arrazakeria desagerrarazi nahi badugu, ez da nahikoa desberdintasunak ospatzea edo arraza dagoenik "ukatzea". Aldaketa kolektiboa eta pentsamendu transformazioa beharrezkoa da: gizarteak ulertu behar du arraza mito sozial bat dela, baina arrazakeria oso erreala, eta eragin zuzena duela eskubideetan, osasunean eta aukeretan.
Araututa ez dagoen salbuespen bezala ikusi beharrean, mestizajea normal ikustea da benetako askapena; aniztasuna errespetatzen duena, eta ez desberdintasunak mantentzeko tresna gisa. Etorkizun horretan, denok gara mestizo, eta hori gure indarra da: elkarren arteko trukearen, oroitzapenen eta elkartasunaren bidez giza komunitate guztiz bateratu bat.
Txema Tocino.
Iritzi artikulu hau argitaratzean, ALEAk ez ditu bere gain hartzen egileak adierazitako iritziak, ezta horiekin lotutako erantzukizunak. Zure iritzia bidali nahi baduzu, idatzi erredakzioa@alea.eus helbide elektronikora.