Goroldioak landareen anaia txikiak dira, gorputz xume eta neurri apalekoak. Ez dute ez lorerik, ez fruiturik, ez hazirik, baina horma baten gainean edo zuhaitz baten enborrean ikusten ditudanean, beti hurbiltzen naiz berriro harritzen nauten ikusteko. Zorionez nire pronostikoa ia beti betetzen da.
Esan dut ez dudala 'liliputiar' hauen botanikaz hitz egingo, baina salbuespen bat egin behar dut: argazki gehienetan harizpi batzuk ikusiko dituzue, kapsula zorrotz batez itxitako buru luze batean amaitzen direnak. Esporofitoa da, goroldioaren fase bat, goroldio normala (denok ezagutzen dugun berdea) Hau ez da goroldioen botanikari buruzko sarrera bat (egunen batean egingo dut, istorio bitxi bat baitaukate kontatzeko); oraingoan, begirada bat eskainiko dizuet (nirea) idazle batzuek eskaini dizkieten hitzez lagundutako diseinu estiloei.
Lehen esan dudan bezala, emozioak (poza, lasaitasuna, nostalgia) edo naturarekiko lilura adierazteko goroldioetara jotzen duten testu batzuk aukeratu ditut. Bi euskal idazlerekin hasiko naiz. Jon Gerediagak, Uztaroak eta zeinuak poema-liburuan, hau idatzi zuen: "Bailara zahar goroldioz betea zeharkatuz bagoaz bide-bazterretik erreka eta biok astiro-astiro hurrengo presarantz".
Bere aldetik, Hasier Etxebarriak hitz batzuk eskaini zizkion Koldobika Jauregi eskultoreari, eskatuz bere begirada sortzailearekin goroldioz estalitako enbor erori baten gainean bolo-bolo dabilen bizitzari begiratzeko: "Begiraiozu goroldioari, ihintzaren biltegi itzel horri. Ikusi nola dabilen belaki horretan milazangoa, eta apur bat ezkerrerago zizare txiki arre bat, armiarma sareko borrokan".
Ekialdera joanez gero, VII. mendeko japoniar poema anonimo batek dio: "Betiereko mendi berdeak eta bere oinean goroldio betierekoa eta aldaezina, berde argia udaberriko euripean".
Era berean, Li-Po poeta txinatarrak (VIII. mendea) bere maiteari honako hau eskaini zion: "Faltan botatzen zaitut, eta zuhaitzetatik hosto horiak erortzen dira. Negar egiten dut, eta goroldio berdearen gainean ihintzak dir-dir egiten du".
M.L. Kiser idazle estatubatuarrak honela dio: "Egunsenti goiz batean, lainoa zuhaitzen artean altxatzen den bitartean, goroldioa zeharka aritzen da".
William Barnes britainiarrak (XIX. mendea), berriz, olerki oso bat eskaini zien honelako esaldiekin: "Oi euriak hazitako goroldioa, orain zuraren azala eta arroka bustiaren saihetsa ezkutatzen dituzuna, eguzkirantz dizdiz! Oi neguko goroldioa, egin aurrera, egin aurrera, eta ohartaraz iezadazu zenbat denbora joan den!"
Gaztelaniazko letrek ere goroldioak aipatzen dituzte antzeko emozioak adierazteko. Antonio Machadok paisaia baten edertasunari buruz hitz egitean bezala: "Esmeraldak bezala janzten dira haitzetako goroldioak".
Rosalia de Castrok, bere aldetik, hau idatzi zuen: "Txoriarentzat airea, goroldioarentzat harkaitza, itsasoak algarentzat, maiatza arrosentzat".
Isabel F. Bernaldo de Quirosekin amaitzen dut, La senda hacia lo diáfanon idazten duena: Petrikilo batek bere apirilak abesten ditu gereziondoaren fruitu hasiberrien artean. Bidearen gaineko euriak eta hodeien artetik iragazten saiatzen diren izpien nostalgiak erantzuten diote. Teilatu ertzeko goroldioa negarrez ari dela ikusi duzu? Bizitza badoa?"
Ikusiko duzuenez, ez ditut aipatu ere egin goroldioak tristurarekin edo atsekabearekin lotzen dituzten idazki ezkorrak, leku ilunetan eta hondakinetan hazten direnez, ohiko baliabidea baita; baina uko egiten diot, niretzat goroldioak beti izango baitira ederrak eta bukolikoak.
Jatorrizko albistea Jon Benitok argitaratu du 'Un naturalista por Valdegovia' blogean, eta ALEAra ekarri dugu euskaratuta. Jatorrizko albistea hemen duzu osorik ikusgai.