Periferia(k)

Gune baten, bereziki hirigune baten, ingurua omen da periferia. “Aldiri” eta “kanpoalde” ditu sinonimo eta “erdigune” eta “nukleo”, aldiz, antonimo. Asko dira igandean jokatu zen Bertsolari Txapelketa Nagusiko finaletik arrantza daitezkeen hitzak, baina ni Sustrai Colinak amaierako agurrean aldarrikatu zuen “periferia” horrekin geratzen naiz. Gure herriko periferia geografikoetan egiten den hizkuntza-periferiaz gogoratu zen, eta lan hori aitortu zuen. Hona hemen, bada, unibertso periferiko horren bi keinu. Bat: auzoko bi, Amurrion. Biek dituzte guraso erdaldunak. Batak, zaharrenak, eskola publikoan ikasi zuen, euskararik apenas irakasten zen garaian. Besteak, ordea, ikastolan. Haien artean beti egin dute gaztelaniaz, baina uneren batean, zaharrena euskara buru-belarri ikasten zebilela, txipa aldatu eta orduz geroztik euskara hutsean mintzatzen dira. Bi: Amurrioko neska bat eta Kripango senide bat hara non elkartu diren Gasteizen, gau zororen batean. Aspaldi ikusi gabe eta lehenengo hitza euskaraz eta orduz geroztik ere elkar ikusten duten bakoitzean, euskaraz. Amurriokoaren aita eta Kripangoaren ama lehengusu-lehengusinak dira, eta udan elkarrekin ibiltzen zirenean gaztelania hutsean egiten zuten. Belaunaldi batean, hortaz, nabarmen aldatu da egoera. Euskararen erabileraren inguruko azken datuak oso kezkagarriak dira, bai, baina itxaropenerako zirrikiturik badago. Hori bai, itxaropena ez da berez pizten eta zirrikituak irekitzeko ateari bultza egin behar zaio