Ez naiz inoiz irla batean bizi izan. Ez naiz irlatarra, eta horregatik ez dakit itsasoak inguratzen duen lur eremu batean bizitza zer den, baina badakit zerbait irlei buruz. Adibidez, Historia ikasten ari nintzenean, gogoratzen naiz irakasle batek nola esan zigun gauzarik garrantzitsuenak beti uharteetan gertatzen zirela, zibilizazioen arteko korapiloak baitira. Geroago, Sizilian ezagutu nuen mutil batek esan zidan James Joyce maite zuela harengandik oso gertu sentitzen zelako, eta gainontzean, pentsatzen zuen siziliarrak eta irlandarrak oso gertu zeudela. Ez nuen oso ondo ulertu zergatik, baina, denborarekin ikusi dut uharteetako jendearen artean lotura bereziak daudela. Beharbada, ihes egiten didan arrazoiren batengatik, uhartetasunak jendeari tresna gehiago ematen dizkio bizitzan sakontzeko, giza izaeran gehiago pentsatzeko?
Euskal Herrian irlak oso bitxiak dituzue, politak... baina txikiak eta jendez hustuak. Herrialde katalanetan, aldiz, badaude uharte handi batzuk, jende eta guzti. Adibidez, nire karrerako laguna, Paula, Mallorcatik iritsia, beti ari zen nola itzuli pentsatzen. Erasmusa Sardinian egin zuen, nola ez. Eta itzuli ere egin zen bere itsasoz inguratutako etxera, noski. Penelope, Odiseoren emaztea, aldiz, ez zen bere irlatik mugitu. Bizitza osoa Itakan igaro zuen. Homeroren arabera, Odiseoren zain zegoelako, baina ez dugu ezagutzen bere bertsioa. Homeroren kondairan oso ehule ona zen eta egunero tapiz bat egiten zuen; gauez egindakoa desegin, eta, hurrengo egunean, ehuntzen jarraitu. Ez dakigu zer margotzen zuen hariekin, zein zen kontatu nahi zigun kontua.
Horren harira, gaur egun, Balearrek, nostalgiko eta berezien ospearen aurrean neurria emanez, munduko himno ofizialik politena dute, kanta herrikoi batean oinarrituta. La Balanguera du izena, eta emakume mitologiko bati buruz hitz egiten du. Esango nuke kontatzen digun istorioa Peneloperena dela. Hau da, ehule baten istorioa, alegia, gure etorkizuna eta iragana kontatzen digun emakumearen istorioa. Nire irakasleak zioen bezala, uharteetan ehule-istorio horiek, agian, zibilizazioaren oinarriak ere badira, nork daki. Akaso horregatik uhartetarrek ez dute inoiz bere lurra utzi nahi, istorioak kontatzeko leku hoberik ez dagoelako.
Ereserkiaren zati batzuk euskaratu ditut, ea zer iruditzen zaizuen.
Balangera misteriotsua,
armiarmaren arte sotilaren gisa,
gorua husten eta husten ari da,
gure bizitzaren haria ateratzen.
Parka baten moduan hausnartuz,
biharko tela ehunduz,
Balangerak iruten du
Balangerak irungo du...
Badaki enborrak hobe igotzen direla
zenbat eta sakonago errotu,
Balangerak iruten du
Balangerak irungo du...