Hurrengo egunean, errefuxiatuek hiltzen jarraitzen dute

Ikusi dugunaren salaketa Errefuxiatuen Nazioarteko Egunera (ekainak 20) mugatu ez dadin, gaur komunikabideak deitu nahi izan zaituztegu. Izan ere, gaur, egun bat geroago, errefuxiatuek hiltzen jarraitzen dute. Eta, kasurik onenean, uhartera itzuli gabe iristen direnean, kartzelatu egiten dituzte oraindik ere, babesleku baino espetxe egitura eta funtzionamendua duten kanpamentuetan.

Izan ere, gaur egun Lesboseko errefuxiatuak direnek eskatu digute ez soilik akordatzeko haien egoerarekin nazioarteko egunetan edo tragedia bat gertatzen denean (Adriana arrantzalearekin berriki gertatutakoa, esaterako). "Entzun diezagutela" eta "ikus gaitzatela", hori dago beren errebindikazioen erdigunean, informazio-itzalketa eta ikusezintasuneko testuinguru batean, zeinak isilpean gordetzen duen Greziako uharteetako errefuxiatuekin gertatzen ari dena.

Halaber, ez da kasualitatea leku hau aukeratu izana hedabideak deitzeko. Duela hilabete batzuk hemen egon ginen, Eusko Legebiltzarrean, eta eskatu genuen korridore humanitarioak aktibatzeko familia errefuxiatuentzat eta gaixotasunak dituzten adingabeentzat, Lesbosetik Euskadira iristeko bide seguru gisa. Ez dirudi ezer egin denik. Ez al da premiazkoa?

Premiazkoa da. Horren erakusgarri, gure bidaiatik atera ditugun ondorioetako batzuk:

1. Grezia legez kanpoko praktikekin blokeatzen ari da errefuxiatuak uharteetara iristea. Lesboseko aktibistek baieztatu digute Grezia nazkatuta dagoela errefuxiatuen sarrerako herrialde izateaz eta Europako Batasuna gai ez izateaz herrialdeen arteko banaketa prozesu eraginkorrak antolatzeko. Horregatik, legez kanpoko praktikak egiten ari da, inori sartzen ez uzteko. Hala, Kostaldeko Guardiako ontzidia handitu egin du, 50 itsasontzi gehiagorekin. Frontexek berak ere aitortu du greziar guardien gehiegikeriak gertatzen direla, kostazainek harrapatzen dituzten ontzien motorrak apurtzen ari direla erakusten duten bideo batzuen harira.

2. Lesboseko itzulketak edo pushback-ak legez kanpo egiten dira egunero, buru-berokiak jarrita daramatzaten patruila kamuflatuen eskutik. New York Timesen duela gutxiko bideo batek erakusten duen bezala, kaputxadun talde batzuek lehorrera iritsitako errefuxiatuak bahitu eta itsasora itzultzen dituzte, motorrik gabeko ontzietan utzita. Azken urtean, Mugarik Gabeko Medikuak erakundeak ezin izan ditu aurkitu uhartera iritsitako 940 pertsona.

3. Itzulketen testuinguru horretan, pertsona pribilegiatuak dira errefuxiatuen kanpamentura iristea lortzen dutenak. Hala ere, asilo-eskatzaileentzako egungo kanpamenduan, Mavrovounin, taktika krudela da pertsonak behartzeko janaria ez ematea edo eremutik irteten ez uztea, han egiaztatu ahal izan dugunez. Izan ere, ikusi dugunez, dagoeneko ez dira lokatzaren gainean jarritako ehunka eta ehunka denda (halakoa zen 2020ko irailean erretako Moriako eremu hura). Estetikoki, oraingoa espazio ordenatua da, funtzio anitzeko etxolak bezalako modulu zurien ilarak dituena, ageriko pilaketarik gabe. Bertan, errefuxiatuak kanporatzeko dinamikak gordinagoak dira, sofistikatuagoak direlako. Hala, elikadura edo mugitzeko askatasuna murrizten diete, asiloa eskatzen dutenak delitugileak balira bezala.

4. Eraikitzen ari den eta gure bidaian ikusi ahal izan dugun eremu berriak, de facto, espetxe edo atxikipen-zentro logikari erantzuten dio (Greziako uharteetako Sarrera Kontrolatuko bost Zentro Itxietako bat da, eta hura eraikitzeko Europako Batzordeak 276 milioi euro jarri ditu). Vastrian dago, urrutiko leku batean (Mitileneko hirigunetik 30 kilometrora), baso handi baten erdian, eta horrek espetxe natural bihurtzen du, sarbide zolatuko errepiderik gabe eta suteetarako ebakuazio-biderik gabe. Eremuaren barruan, 24 orduko zaintza sistema sofistikatuak daude aurreikusita, X izpien detektagailuak eta kontrol-kamerak dituztenak, baita pertsonak biziko diren edukiontzien barruan ere. Laburbilduz, zentroa urrun egongo da, inork ez dezan ikusi han zer gertatzen den. Baina gure taldeak ikustera joan nahi izan du, eta hemen gaude salatzeko.

5. Azkenik, Lesbosen bultzatzen ari den xenofobia eta etsaitasun giroa salatu nahi dugu, diskurtso politiko alarmistetatik eta gorrotoa eta xenofobia bultzatzeko kanpaina esplizituen bidez egiten ari direna. Errefuxiatuak hartzeagatik edo itsasoan jitoan zeuden pertsonak erreskatatzeko lanetan parte hartzeagatik erasoak jasan dituzten aktibisten eta kazetarien testigantzak bildu ditugu. Elkartasunaren kriminalizazioa erakunde juridikoetatik eta herritar ingurune jakin batzuetatik ari da gauzatzen, errefuxiatuei kafetegi jakin batzuetan sartzea edo auzo jakin batzuetan ibiltzea debekatuz.

Izan ere, laguntza humanitarioa emateko esku hartzen duen edonoren aurkako kriminalizazio mehatxuak Egeoko bilaketa eta erreskate operazioak etetea lortu du. 2023ko urtarrilean, 22 pertsonaren aurkako epaiketa hasi zen, pertsonen trafikoa egotzita, itsasoan ez itotzen laguntzeagatik, baina ez da kasu isolatu bat. Epaiketa gehiago daude ebazteke, eta migratutako pertsona asko atxilotu egiten dituzte pertsonen trafikoagatik eta partaide izateagatik, itsasontziak geldiarazten dituztenean. Bederatzi egiptoar aurreko astean. Bestalde, oso gutxi dira esparruetan sar daitezkeen GKEak edo iristen diren pertsonei laguntza eman diezaieketenak. Ez dago gertatzen denaren lekukorik, ez eremuetara iritsi aurretik, ez eremuetan bertan.

Horregatik guztiagatik, euskal erakundeei berriro eskatzen diegu:

• Igarobide humanitario bat sortzea Lesbosetik EAErantz, bisatu humanitarioak jaulkiz, arrazoi humanitarioengatik, korridore italiarren ereduari jarraiki, adostutako pertsona talde bati gure lurraldera iritsi eta sartzeko, legezko bide seguru gisa.

• Estatuko erakundeekin batera lan egitea aldi baterako babes-araubidea eta bizileku-baimena onartzeko EAEn hartutako pertsonentzat, Estatuko 2/2022 Jarraibidean jasotakoaren antzekoa. Jarraibide horrekin, Espainiako Estatuak 2001/55/EE Europako Zuzentaraua islatzen du, zeina 2022an aktibatu baitzen Errusiak Ukraina inbaditu zuela eta. Jarraibide hau hirugarren herrialdeetatik datozen pertsonek modu erregularrean bizitzeko duten eskubidea gauzatzeko gaitasunaren adibide argia da.

Izan ere, gure abiapuntua da egiaztatzea Europako Batasuna gai dela, Ukrainako inbasioaren ondoren ikusi dugun bezala, migrazioari buruzko baliabide arauemaile eta politikoak aktibatzeko, erantzun koherente eta humanitarioa emango dutenak, Frontex edo Dublingo Erregelamendua bezalako tresnetara jo behar izan gabe. Aktibatu, mesedez, baliabide eta mekanismo horiek Lesboseko errefuxiatuentzat, ez baitira bigarren mailako errefuxiatuak, eta ez baitute merezi sasi-kartzelatuak izatea. Ez dezagun ahaztu asiloa eskatzea ez dela delitua. Nolanahi ere, delitua da nazioarteko babesa izateko giza eskubidea dutenei ez laguntzea, gaur egun ukatu egiten baitzaie eskubide hori.

Ongi Etorri Errefuxiatuak Araba