Martxoaren 13tik 18ra bitartean, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak (MPEH) Bilbon egin duen baraualdian, hiru gertaera garrantzitsu gertatu dira, arretaz begiratu eta lehen mailako kontsiderazioan hartu behar direnak: 1.080 euroko gutxieneko pentsioa, 14 ordainsaritan, plano informatiboaren lehen mailan jartzea; bigarrena, Escriva ministroak Europako Batasunetik zekarren proposamena; eta, azkena, Macronek Frantzian daraman noraeza.
"Gizonak eta gizarte osoa gara emakumeen lanaren eskuzabaltasunetik bizi izan garenak eta bizitzen jarraitzen dugunak"
1.080 euroko gutxieneko pentsioari eraso egiten zaio, ez bakarrik botere faktikoetatik eta eskuinetik, baita Gizarte Elkarrizketarako Mahaiko sindikatuetatik ere. Pentsiodunen mugimenduak azaldu du zer den gizarte honetan 65 urtetik gorako pertsona guztien bizitza duina bermatzeko gutxieneko pentsioa. Azal dezagun, beste behin ere, argumentu erraz eta nabarmenena: emakume bati, 65 urterekin erretiroa hartzeko paperak aurkezten dituenean, ateratzen zaion pentsio urria gizarte segurantzari egiten dion ekarpen eskasaren ondorio dela esaten bazaio, argi dago gutxiegitasun hori azaltzen duten arrazoiek oso sakonak izan behar dutela.
Oso erraza da azaltzea emakume hori bere bikotekidearen diru-sarreretatik, lanetik edo eskuzabaltasunetik bizi izan dela pentsatzea. Hori da egia, baina alderantziz. Gizonak eta gizarte osoa gara emakumeen lanaren eskuzabaltasunetik bizi izan garenak eta bizitzen jarraitzen dugunak. Doako lana, bai, baina bere balio ekonomiko eta sozialak nabarmen gainditzen du Gizarte Segurantzak %100eko erretiro-pentsiorako eskatzen duen 38 urte eta erdiko kotizazio-balio bateratua. Adibide hori, guztiz erreala, nahikoa izan beharko litzateke ulertzeko 65 urtetik gorako pertsonen pentsio guztiek gutxienez 1.080 eurora iritsi behar dutela 2023an, eta batez besteko soldataren %60ra 2024tik aurrera.
"65 urtetik gorako pertsonen pentsio guztiek gutxienez 1.080 eurora iritsi behar dute 2023an; eta batez besteko soldataren %60ra 2024tik aurrera"
Hau ez da ipuin bat, ez. Ez al zaio kotizatutako denboratzat hartzen enpresa batean legezko kontraturik gabe lan egiten duen langileari, egitateak frogatze hutsarekin? Bada, emakumearen errealitateak gizarte osoa du lekuko. Aplika bedi legea eta utz ditzagun aitzakiak.
Urrats hori ez emateko, sistemaren iraunkortasunik eza aipatzen da. Argudiatzen da, diru-sarrerek ez dituztela gastu horiek nahikotasunez estaltzen; gastu horiek handitzen jarraituko dutela, eta diru-sarrerek ez. Alajaina, kotizazioak Big Bang-arekin jaio balira bezala. Ba ez, testuinguru jakin batean jaio ziren.
Soldatapeko lanak ere bere sorrera izan zuen. Esklabotzan ez zegoen soldaten gastu eta diru-sarreren balantzerik. Aski zen esklabuei janaria botatzea, baina horri ezin diogu "jaten ematea" deitu. Baina Industria Iraultzarekin soldatak jasangarriak izan ziren. Gero, langileen borrokarekin batera, pentsioak iritsi ziren, eta, de facto, bai ala bai, jasangarriak izan behar ziren; Gizarte Segurantza iritsi zen, eta, bai ala bai, jasangarriak izan ziren; eta osasunari eta hezkuntza sistemari buruz gauza bera esan daiteke. Horren guztiaren definizioa ez dator bat "jasangarria" hitzarekin, baizik eta "sostengatu" hitzarekin. Gizarte erakunde guztiak, Gizarte Segurantza barne, batez ere langileek beren lanarekin sortzen duten ekonomiaren bidez sostengatzen dira, eta horrela izaten jarraituko du.
"Gizarte erakunde guztiak langileek beren lanarekin sortzen duten ekonomiaren bidez sostengatzen dira, eta horrela izaten jarraituko du"
Gaur egun (2018. urteaz geroztik), Trantsizioan soldaten alde borrokatu zen belaunaldi bera atera da berriro kaleetara, pentsioen erosahalmenaren eta 1.080 euroko gutxieneko pentsio duinen alde borrokan, baina Escrivak eta Gizarte Elkarrizketarako Mahaiaren akordioek adierazten digute Gizarte Segurantza eta Pentsioen Sistema Publikoa ez direla langileenak, eta zati handi bat bankuei eman behar zaiela. Sinesgarria ez bada ere, sindikatuek baietza eman diote.
Egun hauetan bertan, Emmanuel Macron urrtirago joan da, eta Frantzian Banaketa Pentsioen Sistema Publikoa murriztu du, sindikatuei, gizarteari eta Assemblée Nationaleri (Diputatuen Kongresua) bizkarra emanez. Jauntxo honek marra gorri guztiak gainditu ditu, "diktadore koxkor" moduko bat bihurtuz. Espainiako Estatuan ez bezala, sindikatu bakar batek ere ez dio baiezkorik esan; aitzitik, ezezko borobila eman diote. Iraganean errotutako errealitate sozial eta instituzional bati erantzuteko prestatu behar da Europako gizartea. Europak trantsizio sozial bati egin behar dio aurre, eta hori ezin da egin Macronek nahi duen bezala.
Bitartean, gomendio bat pertsona ororentzat, izan gaztea, pentsioduna edo langilea: 65 urtetik gorako pertsona batek, bizitza duina izateko, gutxienez 1.080 euroko gutxieneko pentsioa kobratu behar duela eta langileak 1.200 euroko Lanbide Arteko Gutxieneko Soldata jaso behar duela ukatzen duten alderdi eta sindikatuei ez egiozue ezer eman. Berdin dio zer eskatzen dizuten, ez eman ezer, gutxienez datozen 12 hilabeteetan.
Gero ikusiko duzu nola nahi duten zurekin hitz egin. Hori bai, gaztea bazara, agian Lanbideren ilaran aurkituko dituzu, edo, lan egiten baduzu, agian Basurtoko garbiketa kontrata batean ikusiko duzu. Orduan, egoera berriaren zergatiak azaldu ahal izango dizkiozu, esanez: "Zurea jasanezina zen, zure gizarte ekarpenaz hobe ez esatea ezer".
Sinatzailea: Jesusmari Soubies Garate, Arabako Pentsionistak Lanean erakundearen partaidea
Iritzi artikulu hau argitaratzean, ALEAk ez ditu bere gain hartzen egileak adierazitako iritziak, ezta horiekin lotutako erantzukizunak. Zure iritzia bidali nahi baduzu, idatzi erredakzioa@alea.eus helbide elektronikora.