Arabako Basozain Profesionalen Elkartetik hainbat gogoeta egin nahi ditugu Araban eraiki nahi diren zentral eolikoei buruz. Gure zeregin profesionala natura ondarea kontserbatzea da, ondare hori berroneratzea eta osorik babestea sustatzea. Gure jardueraren ardatz horiek instalazio horiek izango lituzketen inpaktuetan zentratzera eraman gaituzte, eta horietako gehienak larritzat eta iraunkortzat hartzen ditugu.
"Instalazio horien inpaktu gehienak larritzat eta iraunkortzat hartzen ditugu"
Aurkeztutako hiru planetan agertzen diren bi kokaleku Arabako Paisaia Berezien eta Apartekoen Katalogoan agertzen dira, Kontserbazio Bereziko Eremuak (KBE) izateaz gain:
- Iturrietako Mendietako proiektu eolikoa Entzia KBEaren barruan eta Hegoaldeko Mendilerroetako Hegaztientzako Babes Bereziko Eremutik (HBBE) oso gertu dago.
- Arkamuko proiektu eolikoa Arkamu KBEaren (Gibijo Arrastia) barruan dago, eta Gorobel mendilerroko HBBEarekin gainjartzen da.
Halaber, hirurak funtsezko korridore ekologikoen parte dira basa-bizitzarako. Arkamu eta Iturrieta, Azazetan proiektatzen den zentral eolikoarekin batera, Pirinioak eta Europako Mendiak lotzen dituzten korridoreen barruan daude. Labrazakoak Hegoaldeko Mendietako KBE-HBBEa Ebro ibaiko KBEarekin lotzen du. Korridore horien helburua biotaren mugikortasuna ahalbidetzea eta Natura 2000 Sareko espazioen arteko lurraldearen zatiketa gero eta handiagoa izatea saihestea da.
"Eremu horiek KBE eta HBBE gisa kalifikatze hutsak industrializazio eoliko berritik kanpo uzteko arrazoia izan beharko luke"
Elgea-Urkilla eta Badaiako zentral eolikoek dakartzaten hesiek, Arlaban, Iturrieta, Azazeta, Arkamu eta Gesaltza Añanan proiektatutako zentral eolikoek eragingo dituztenekin batera, sinergia negatiboa sortzen dute fauna migratzailearentzat, eta ondorio aurreikusi ezinak izango ditu usoaren pasabidean, besteak beste, eta, oro har, fauna migratzaile osoarentzat.
Eremu horiek KBE eta HBBE gisa kalifikatze hutsak industrializazio eoliko berritik kanpo uzteko arrazoia izan beharko luke, babes bereziko eta ingurumen-balio handiko eremuak baitira. Zentral eoliko horien eraikuntzak izan dezakeen inpaktu larri eta konponezinaren ideia bat egiteko, ez dugu ahaztu behar 34 errotetako bakoitza Gasteizko garaiera handieneko eraikina baino hiru aldiz altuagoa izango litzatekeela (65 altuerako etxe-orratz baten baliokidea izango litzateke); eta gurutze bakoitzak, bere 71 metroekin, 1,5 hektareako ekorketa eremua sortuko lukeela errota bakoitzeko.
Garrantzitsua da gogoratzea Kontserbazio Bereziko Eremuek beren erregulazioetan berariaz debekatzen dutela haize-sorgailuak edo industria-proiektuak ezartzea, KBE izendatu zirenean kontserbatu beharreko elementuak kaltetu edo mugatu ditzaketenak. Bereziki, hegazti babestuen, saguzarren eta intsektu hegalarien habiak egiteko eta habiak egiteko gailur-guneetan.
Iturrietako Mendietako proiektua
"Iturrietako Mendietako proiektu eolikoa eremu geologikoki ezegonkor batean proiektatuta dago"
Zehazki, Iturrietako Mendietako proiektu eolikoari dagokionez, kontuan hartu behar da eremu geologikoki ezegonkor batean proiektatuta dagoela, kareharri bigunez eta dolomiaz osatutako sinklinal batean. Iparraldeko hegalaren malda handia dela eta, aldian-aldian lur-jausi handiak eragiten ditu, hala nola 2017an, ekainaren 22an, 21:00etan, eta ekainaren 23an, goizean, Arrizalan gertatu zirenak.
Mendi hegal horren ezegonkortasuna proiektu hori ez egitea gomendatzeko nahikoa da. Errota bakoitzeko 600 metro kubikoko hormigoia duten zapatak aurreikusi dira; lurra horiekin kargatzea ausarkeria bat da, zuhurtziagabekeria bat.
Ingurumen-inpaktuaren azterketaren arabera, KBEaren funtsezko elementu diren 49 espezieri modu larrian eragingo lieke: hamar espezie botaniko, lau anfibio espezie, 21 hegazti espezie eta hamalau saguzar espezie; horietako batzuk galzorian daude.
"KBEaren funtsezko elementu diren 49 espezieri modu larrian eragingo lieke"
Lehen errotatik 1,150 kilometrora, Analamendiko hegazti nekrofagoentzako simaurtegia dago. Gure ustez, ez da bateragarria horrelako proiektu bat martxan jartzearekin; izan ere, tranpa hilgarria izango litzateke sai zuria (14. errota proiektatuta dagoen tokitik 100 metro eskasera hazten baititu kumeak), arrano erreala, hontza eta Bonelliko arranoa bezalako espezieentzat. Aerosorgailuak instalatzeko planifikatzen diren sarbideak aipatutako simaurtegitik 50 metrora geratuko lirateke.
Zentral eoliko hori gauzatuz gero, ikusizko inpaktua larria eta iraunkorra izango litzateke, eta Lautadaren eta Arabako Mendialdearen paisaia-debaluazioa gertatuko litzateke. Gereñu herritik gertu dagoen azpiestaziotik aterako den goi-tentsioko linea berriak eragin larria izango luke aurreikusitako 9 kilometroko igarobidean.
Eragin akustikoa, faunarentzako kalte nabarmenaz gain, gure ustez, nabarmena izango litzateke Erroeta, Erroitegi, Ibisate, Arenaza, Alangua, Egileor, Aretxala, Opakua, Gereñu, Alaiza, Uribarri Jauregi herrientzat... eta mendilerro horretaz gozatzen duten guztientzat.
Arkamuko proiektu eolikoa
"Inpaktu akustikoa handia eta jarraitua izango litzateke eguneko 24 orduetan"
Arkamuko proiektu eolikoari dagokionez, Arkamu KBEaren (Gibijo Arrastia) barruan dago, eta Gorobel mendilerroko HBBEarekin gainjartzen da. Interes komunitarioko habitat horien gaineko ingurumen-inpaktua larria dela uste da, aurkeztutako ingurumen-inpaktuaren azterketan aitortzen den bezala, eta nekez berreskura daiteke. Mendian izango duen eraginaz gain, nekazaritza-finkei eta herriei ere eragingo lieke. Hortik, goi-tentsioko linea berri bat igaroko litzateke, 12 kilometrokoa, Errotetatik Larrazubiko inguruetaraino.
Inpaktu akustikoa handia eta jarraitua izango litzateke eguneko 24 orduetan, eta atseden zein lo-ordutegiak aldatuko lirateke, bai faunari dagokionez, baita Morillas, Ormijana, Eskota, Artaza, Barron, Ginea, Karkamu, Aprikano eta Kuartangoko bailarako herri gehienetan ere.
Paisaiaren inpaktua suntsitzailea izango litzateke Arkamu mendilerroaren bi aldeetan, 200 metroko altuera duten 19 aerosorgailuen ondorioz.
Uste dugu proiektu horiek ondorio itzulezinak izango lituzketela biodibertsitatearen, paisaiaren eta inguruko landa populazioen kontserbaziorako. KBEan giltzarritzat jotzen diren 42 espezieri eragin diezaieke: bost ornogabe espezie, hiru anfibio espezie, 28 hegazti espezie eta bost saguzar espezie. Ingurumenaren gaineko eraginari buruzko azterlanak negatibotzat, larritzat eta iraunkortzat jo du paisaiaren kalitatearen edo ikusizko inpaktuaren aldaketa instalazioak martxan dauden bitartean.
Labrazako proiektua
Labrazako proiektu eolikoa ere eraiki nahi da. Kodes eta Toloñoko mendilerroaren arteko eskualdeko korridoreen sarean dagoen Erdi Aroko hiribildu saritutik gertu dago; bata KBE eremua da, eta bestea HBBE. Habitataren zatiketa nabarmena izango litzateke, batez ere hegaztientzat.
Gainera, 2014ko ekainaren 3an, Arabako Errioxa Kultura Ondasun izendatu zuten, "Monumentu-multzo, Ardoaren kultura paisaia eta Arabako Errioxako mahastia" kategoriarekin. Kalifikazio hori bateraezina da proiektatutakoa bezalako zentral eoliko batekin. Gainera, Pinar de Dueñas bezalako hainbat paraje bereziri eragingo liekete.
"Energia berriztagarrien alde gaude, baina iraunkorrak izan daitezela nahi dugu"
Berriztagarriak bai, horrela ez
Gure ingurumenaren aurkako eraso gutxi balitz, hemendik gutxira Azazetako proiektu eoliko berria aurkeztu nahi da, Gasteizko Mendien barruan dagoena. Eta gure probintziako beste leku batzuetan, Aramaion, Gesaltza Añanan... haize-neurgailu gehiago jartzeko asmoaren berri eman dute.
Soilik 200 metroko 50 errotetako zapatetarako 30.400 metro kubiko hormigoi (3.350 kamioi inguru) eta 3.560.000 kilogramo altzairu behar dira. Horrez gain, 130 hektarea lursail baino gehiagoko okupazio iraunkorra du Onura Publikoko Mendian; 150 futbol zelai inguru.
Energia berriztagarrien alde gaude, baina iraunkorrak izan daitezela nahi dugu. Gure ustez, natura ingurunea erabat errespetatuz hasi behar da plangintza. Oraindik definitu gabe dagoen Lurralde Plan Sektorial (LPS) eoliko bat behar dugu, euskal gizarte osoak adostua, geroko edozein proiektu gidatuko duena, gure natura ondare aberatsa zaintzea ardatz egituratzailetzat hartuta. Harro gaude ondare horretaz, eta gure probintziako mugetatik harago ere hala aitortzen gaituzte.