Asko esaten eta idazten ari dira egunotan otsoari buruz Araban, eta Arabako Basozainen Elkarte Profesionaletik uste dugu ez dela erraza azterketa objektibo bat egitea, eta aurkitzea egoera horretan inplikatuta dauden alde guztien interesak edo ikuspuntuak bilduko dituena. Hori kontuan hartuta, egokia deritzogu dugu gure ikuspuntua ere ematea.
Lehenik eta behin, esan behar da basozainen lanaren helburu nagusia mendiak kontserbatzea eta hobetzea dela, eta, zentzu horretan, esan behar dugu zorionez Arabako ingurune naturala oro har egoera bikainean dagoela.
Ingurunearekin estuki lotuta dagoen gure lanbidean, mendiaren hainbat erabiltzailerekin eta araudiek gure ingurune naturalerako aurreikusten dituzten erabilera anitzekin lan egiten dugu egunero. Diziplinartekotasun horren ondorioz, gure mendiek erabiltzaile desberdinak hartzen dituzte, batzuetan antagonistak ere izaten direnak.
Abeltzaintza estentsiboa ondasuna da, biodibertsitatea aberasten du
Hala, egiten dugun beste eginkizun garrantzitsu bat erabiltzaile mota horiek guztiek mendiak erabili eta gozatu ahal dutela bermatzea da, haien arteko talka edo gatazkak saihestuz, eta, gainera, legearen barruan egoten direla kontrolatuz, betiere gure balio naturalak babesteko premisarekin.
Azken alde hori funtsezkoa da. Izan ere, mendiaren erabiltzaileak diren inplikatutako sektoreekin eskuz esku gauzak errazten ditugu, medioa bateragarri egiten dugu eta hobetzen dugu, eta guztiek araudiak ematen dizkien eskubideak izan ditzaten saiatzen gara.
Gure ingurune naturalari eta zorioneko erabiltzaileei hain lotuta dagoen posizio horretatik abiatuta, komenigarria eta egokia ere iruditzen zaigu otsoaren gaiari buruz gure iritzi apala ematea, gure helburu nagusia mendiak kontserbatzea baita, orain eta etorkizunean erabiltzeko eta gozatzeko.
Otsoaren inguruan, oro har, bi alde kontrajarri daude, herrialdean egotearen aurka batzuk eta alde beste batzuk. Alde batetik, abeltzaintzaren sektoreak uste du abeltzaintza estentsiboa eta otsoaren presentzia bateraezinak direla. Eta, beste alde batetik, gizarteko beste sektore batzuek abeltzainei leporatzen diete otsoaren egoera prekarioaren ardura.
Gaur egungo egoeraren argazki bat egiteagatik, une honetan abeltzainak bizirauten ari dira. Diru-laguntzei esker bizi direla ere esaten dute batzuek, eta bai, egia da, bestela negozio defizitarioa eta bideragarritasun gutxikoa izango litzatekeelako.
Diru-laguntza horiek jasotzeko arrazoia da, ordea, abeltzaintza estentsiboa interes orokorreko ondasuna dela, haiei lotutako larreak eta komunitate biziak mantentzen dituela, biodibertsitatea aberasten duela, eta iraganeko garaietan belarjale basatien populazioak egiten zuen funtzioa betetzen duela. Baina, horrez gain, kalitatezko elikagai jasangarriak ematen dizkiete herritarrei.
Abeltzaintza estentsiboa hil egiten ari da, ez dago erreleborik, eta geratzen diren abeltzainak desanimatuta eta nekatuta daude.
Desagertzen den egunean, abeltzaintza intentsiboa geratuko zaigu, kalitate apalagoko produktuekin, antzinako produktuak nostalgiarekin gogoratuz kontsumituko ditugunak; eta gainera, ingurumenarentzat askoz ere oldarkorragoak izango direnak.
Ganadua ardurarik gabe dutela dioen argudioa ere erabiltzen da. Baina noski, zenbakiak egitea tokatzen zaionari esplotazioa otsoen erasoengandik defendatzeko inbertitu behar badu, eta gainera, dagoeneko dituen arazo guztiei aurre egin behar badie, ez zaizkio kontuak ateratzen.
Otsoak, espezie natural gisa, bere espazioa okupatzeko eskubidea du
Bestalde, otsoaren presentzia Araban ez da berria, beti egon da hor. Baina, noski, duela urte batzuk ekoizpen sistemak eta merkatuak beste batzuk ziren. Otsoak, espezie natural gisa, bere espazioa okupatzeko eskubidea du, ungulatuen populazioen arautzaile gisa naturak eman diona, oso paper garrantzitsua betez.
Eta hor sortzen da gatazka. Ezin da on eta txarrez hitz egin; abeltzaintza sektoreak berea defendatzen du, bere bizimodua. Baina onargarria da, halaber, duela gutxi Euskal Herriko espezie mehatxatuen katalogoan sartzea erabaki den basaespezie baten existentzia eta iraunkortasuna defendatzen duenaren iritzia.
Gatazka honetan bitartekari izan behar dute erakundeek. Naturaren ondarea babestuz eta mantenduz, hori ere interes orokorrekoa baita, baina, aldi berean, ziurtatuz abeltzaintza estentsiboko ustiategiak harrapari handi baten presentziarekin bat datozela. Laguntzen, aholkularitzaren eta prebentzioaren bidez egin beharko da, beste leku batzuetan neurri eraginkorrak direla frogatu baita.
Dagoeneko ez dute balio epe laburreko irtenbideek. Premiazkoa da kudeaketa erreala eta arduratsua egitea, beharrezkoak diren baliabideez hornituta, etorkizunean, otsoa, kalitatezko abeltzaintzaren produktuak, bizirik dauden herriak eta biodibertsitatea duen lurraldea bermatzeko.
Jada ez du balio beste alde batera begiratu eta arazoa bakarrik konpondu arte itxaroteak. Lanean jarri behar da, arduraz eta etorkizunari begira.
*Erredakzioan euskaratutako iritzi artikulua.