Gesaltza Añanako harresia Alfontso I.a Borrokalariaren proiektua izan zen, Gatz Harana osorik eraldatzeko asmoarekin. Hiribildua gatz-ustiapenaren gainean zegoen muino batean eraiki zuen, eta errege-foruak ematen zituen onurei esker, bere barrura erakartzea lortu zuen gatzagak inguratzen zituzten herrixka independente guztietako biztanleak. Horrela, Gesaltza Añana 1114. urtean sortutako EAEko lehen hiribildua bilakatu zen.
Udalak, Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin, 2005. eta 2007. urteen artean, EHUko Ondare Eraikiari Buruzko Ikerketa Taldeak garatu zuen proiektua berreskuratzea lortu du, antzinako hesia eta inguruko pasealekuaren balioa azpimarratzeko. Hala, uztaila eta abuztua bitartean ingurabidean sastrakak kendu, garbitu eta indusketa lanak egin dituzte, eta Erdi Aroko herrixkaren harresiaren 250 metro inguru agerian utzi dira, eta hurrengo erronka harresiaren ateak aurkitzea da.
Lan hauek aurrera eramateko 2020-2022 aurrekontua 340.000 eurokoa da, eta Eusko Jaurlaritzak 170.000 euro inguru jarriko ditu; "beste erdia beste diru-laguntza batzuekin eta Udalaren ekarpenarekin finantzatu behar dugu", esan du Vanesa Martinez Kultura zinegotziak.