1575 eta 1580 bitartean, Zalduondoko Lazarraga Jauregiko galeriaren hormak eta eskailera Errenazimentuko horma-pinturekin margotu zituzten. Ustez, Diego de Zegama pintorearen obra dira, Munainen pintoreen lantegi bat antolatu zuen artista gipuzkoarrarenak. Horietan Lazarraga eta Santa Cruz jauntxoen armarriak jasotzen dira, Biblia eta Genesiaren irudiekin batera. Eszenak landaretzaz eta mota askotako animaliez inguratuta daude, hala nola elefanteak, katuak, erbiak, hegaztiak, eta adarbakar baten moduko animalia fantastikoak ere.
Guztira, ehun metro koadroko eremua okupatzen zuten horma-irudiek, harik eta aurreko mendeko 80ko hamarkadan, jauregia zaharberritzean, paretatik kendu eta paneletara eraman zituzten arte. Egindako esku-hartzea oso erasokorra izan zen horma-pinturekin, eta euskarri berri batera eraman zirenean ere oso modu desegokian lehengoratu zituzten.
Zoritxarrekoa izan zen, halaber, pinturen kokapen berria, bai testuingurutik kanpo utzi zutelako muralen multzoa, bai jendearengandik hurbilegi eta toki desegokietan kokatu zituztelako.
Lehen murala berreskuratu dute
Hartara, Arabako Foru Aldundiaren Zaharberritze Zerbitzuak Lazarragako horma-irudien multzoaren inguruko jarduera plan bat abian jarri zuen 2019. urtean, eta azaroan aurkeztu dute lan mardularen lehen emaitza: Magdalena penitente izeneko murala lehengoratu eta Lazarragako bere jatorrizko tokira itzuli dute. Gainera, pintura hori erabili dute multzoaren gainerako pinturetan esku hartzeko jarraibideak ikertzeko. Bestalde, eraikinaren edukien musealizazioa egin dute, eta horma-pinturak jatorrian egon ziren modu bertsuan kokatuko dituzte.
Lazarragakoa XVI. mendeko pintura-multzo bakarra da Araban jauregi batean aurkitu daitekeena. Teknikari dagokionez ere berezia da, zatirik orokorrena horma oraindik hezea zegoenean egin zuten, eta xehetasunak, berriz, horma lehorraren gainean. Beraz, pintura horiek "sasifreskoak" direla esan daiteke.